Primarna serija aštanga joge: terapeutsko dejstvo ujjayi disanja i energetsko delovanje bandhi

„Ako se pročiste vrata percepcije,

Naziv za primarnu seriju aštanga joge na sanskritu je Yoga Chikitsa, što u prevodu znači joga terapija ili terapija jogom. Ona to zaista jeste.

Primarna serija osmišljena je za regeneraciju sistema za varenje, krvnog, respiratornog, limfnog i endokrinog sistema. Tehnika disanja koju praktikujemo prilikom izvođenja asana zove se ujjayi. Ujjayi disanje je zvučno disanje pri kome zvuk dolazi iz grla, ali ga ne proizvode glasne žice već strujanje vazduha mimo njih kroz poluotvoreni epiglotus i glotus. Na taj način vazduh se pri udisaju zagreva, a sama ujjayi tehnika disanja podiže telesnu temperaturu.

Podizanjem telesne temperature započinje proces ubrzavanja cirkulacije i sagorevanja toksina u krvi. U kombinaciji sa pokretom, odnosno vinyasom, zagrevanje postaje intenzivnije. To se veoma dobro oseti već pri prvom pozdravu suncu kojim počinje primarana serija. Nakon nekoliko pozdrava suncu, bez obzira na temperaturu neposredne okoline, naše telo reaguje na porast temperature tako što postaje mekše, gipkije i pokretljivije. Tako zagrejano telo postaje spremno da bezbednije uđe u zahtevnije položaje. Nakon pozdrava suncu slede stojeće asane, a zatim i sedeće, ležeće i inverzije. Između svake sedeće asane sledi vinyasa ili takozvana poluvinyasa čija je svrha da održava telesnu temperaturu visokom i da sačuva toplotu generisanu pozdravima suncu.

JOGA LICA SPREČAVA STARENJE: ovo je vežba za brisanje bora u predelu usana

Sedeće asane primarne serije su fleksije, savijanja unapred, orijentisane ka otvaranju kukova. U nekim od ovih asana vrši se određeni pritisak na abdomen i unutrašnje organe. Pod dejstvom tog pritiska cirkulacija se usporava ili zaustvlja, a popuštanjem pritiska se ubrzava i obezbeđuje dotok sveže krvi bogate kiseonikom koja ispira organe i pospešuje njihov rad. Time unutrašnji organi, bubrezi, jetra, limfa, creva i pluća efikasnije obavljaju funkciju otklanjanja metaboličkih ostataka iz organizma. Naše telo ima sposobnost samopročišćavanja, potrebno je samo pužiti mu priliku. Kretanjem kroz asane primarne serije upravo to i radimo.

Ipak, namera ovog teksta nije da predstavi telo i telesno kao nešto prljavo.

Metabolički ostaci su višak koje organizam ne koristi i formiraju se kao proizvod niza pojedinačnih metaboličkih reakcija. Najčešće su to voda, ugljen-dioksid, natrijum-hlorid, jedinjenja azota, sulfati i fosfati. Prisustvo ovih supstanci uzrokuje oštećenja organa i pravi smetnje pri njihovom funkcionisaju, snabdevanju nutrientima, zaštiti i obnavljanju. Osim metaboličkih ostataka, normalnom obavljanju telesnih funkcija smetnju predstavljaju i toksini koji potiču iz našeg okruženja, a proizvod su zagađenja vazduha i životne sredine. To su najčešće olovo, ugljen-dioksid, ugljen-monoksid, azot-dioksid, ozon, sumpor-dioksid, nikotin i slično. Ovo su proizvodi porasta industrijalizacije koji se deponuju u atmosferu, vodu i zemlju. Kao takvi imaju značajan doprinos u porastu hroničnih oboljenja, naročito u gradovima.

U organizmu se ovi toksini najviše zadržavaju i talože na mestima do kojih kiseonik teško dopire. Duboko disanje je prva i osnovna tehnika kojom menjamo situaciju u našu korist. Pri udisaju snabdevamo organizam većom količinom kiseonika, a pri izdisaju izbacujemo toksine napolje. Međutim, koristi ujjayi disanja nisu prvenstveno fizički. Ujjayi disanje umiruje um. Kada je disanje stabilno i smireno, i um je stabilan i smiren.

Stabilizovanjem disanja, stabilizujemo moždane talase. Disbalans moždanih talasa je povezan sa različitim emotivnim stanjima - anksioznošću, strahovima, depresijom, agresijom, noćnim morama i poremećajima spavanja, pamćenja, koncentracije... U okolnostima u kojima su izvori stresa mnogobrojni, ujjayi disanje dovodi moždane talase u balans. Naravno, za uspostvljanje dobrog balansa neophodan je kontinuitet tokom dužeg vremenskog perioda. Produžavanjem daha i smanjenjem frekvencije moždanih talasa ulazimo dublje u meditativno stanje koje je osmotreno pri alfa, teta i delta talasima. Tok misli se smiruje, mozak odmara, isceljuje i regeneriše. Sada postaje jasnije da se među toksine ne ubrajaju isključivo fizički, nego i mentalni i emotivni toksini.

PageBreak

Kako vladati tehnikama disanja i angažovanje bandhi

Slušajući zvuk disanja i dodajući tome i drishti, odnosno usmeravanjem pogleda ka određenoj tački, povlačimo čula i prebacujemo fokus od spolja ka unutra. Disajni patern i zvuk disanja nam govore mnogo o tome gde se trenutno nalazimo.

Razotkrivaju nam stanje uma i njegova eventualna stremljenja. Disanje može da varira od usiljenog, agresivnog, skraćenog, plitkog, isprekidanog, iscepkanog, ubrzanog, grubog i hrapavog, pa čak i od povremenog mučnog uzdisanja do ujednačenog, dubokog, glatkog, mirnog i stabilnog. Ovladavanje ujjayi tehnikom disanja podrazumeva produžavanje daha i njegovo ujednačavanje po trajanju i po zvučnosti tokom udisaja i izdisaja. Ravnomernim sprovođenjem vazduha do svih delova pluća, grudni koš će lagano pulsirati, a rebra će se u predelu leđa i sa strana širiti i skupljati prilikom udisaja, odnosno izdisaja.

Međutim, primena ovih tehnika ne bi bila tako efektivna, ni kompletna bez angažovanja bandhi, energetskih lokota. Mula bandha se anatomski vezuje za perineum odnosno predeo pri korenu kičme koji predstavlja centar karličnog dna. Uddiyana bandha se anatomski vezuje za dubinsku muskulaturu abdomena odnosno transversus abdominis, ili preciznije, njegov deo koji se pruža par centimetara horizontalno ispod pupka. Opšta smernica za angažovanje bandhi svodi se na blago kontrahovanje mišića karličnog dna i donjeg stomaka, ali suštinska primena prevazilazi svođenje bandhi na čistu anatomiju. Primenom bandhi regulišemo kanalisanje i skladištenje energije, odnosno prane, u telu. Bandhama sjedinjujemo dah, pokret i svesnost.

9 joga asana za opuštanje mišića: ponesite gipkost i vedrinu

Usmeravanje pažnje na asane, dah i drishti deluje pročišćavajuće na telo, nervni sistem i um, upravo ovim redosledom. Pokreće ustajali talog organskih ostataka, emocija i misli. Dakle, kada se govori o terapeutskim svojstvima primarne serije, ne može se govoriti samo o telesnom aspektu. Asane deluju na telo, ali dometi ovakvog načina vežbanja daleko su veći. Produžavanje, istezanje, daha dolazi sa ujjayi disanjem. Povlačenjem čula, slušanjem zvuka disanja, usmeravanjem lutajućeg pogleda ka nekoj od drishti tačaka, okrećemo se ka sebi i prilazimo bliže svojoj istinskoj prirodi.

Terminologija korišćena u tekstu potiče iz tradicije ashtanga vinyasa yoge. Za bolje upoznavanje sa konceptom na koji se odnosi, od mnogobrojnih izvora, izdvajam sledeće knjige:

1. John Scott, Ashtanga Yoga: The Definitive Step-by-Step Guide to Dynamic Yoga
2. Gregor Maehle, Ashtanga Yoga: Practice and Philosophy
3. Gregor Maehle, Pranayama The Breath of Yoga
4. David Kail, Functional Anatomy of Yoga: A Guide for Practitioners and Teachers
5. Patanjali, Yoga Sutra

Izvor: Ashtanga yoga